1
مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
2
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان رضوی
چکیده
با توجه به نگرانی‌های فزاینده در مورد اثرات زیان‌بار رنگهای مصنوعی بر سلامت انسان و محیط زیست، استفاده از منابع طبیعی برای تولید رنگهای پایدار و ایمن، به یک ضرورت در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی تبدیل شده است. زعفران به‌عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران، طی فرآیند برداشت، تنها از کلاله قرمز آن بهره‌برداری می‌شود و سایر بخش‌های گل مانند گلبرگ، کاسبرگ و پرچم که بیش از ۹۰٪ وزن گل را تشکیل می‌دهند، به‌عنوان ضایعات دفع می‌شوند. این ضایعات حاوی ترکیبات زیست‌فعال نظیر آنتوسیانین‌ها، فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها هستند که قابلیت استفاده به‌عنوان رنگهای طبیعی را دارند. در این مقاله، روشی فناورانه برای استخراج این ترکیبات رنگ‌زا با استفاده از استخراج سبز (فراصوت و مایکروویو) و تثبیت آن‌ها از طریق ریزپوشانی معرفی شده است. فرایند مذکور منجر به تولید رنگ طبیعی با پایداری بالا در برابر نور، حرارت و تغییرات pH شده که قابلیت جایگزینی با رنگهای مصنوعی مضر مانند Allura Red و Carmoisine را دارد. همچنین این روش بدون استفاده از حلال‌های سمی انجام شده و باقی‌مانده شیمیایی ندارد. کاربرد این رنگ در صنایع غذایی، آرایشی و مکمل‌های دارویی، علاوه بر افزایش ارزش افزوده اقتصادی برای تولیدکنندگان زعفران، به کاهش ضایعات کشاورزی و توسعه محصولات سالم و طبیعی کمک می‌کند. این فناوری می‌تواند بستری مناسب برای تولید محصولات صادرات‌محور، اشتغال‌زایی و نوآوری در حوزه زیست‌فناوری باشد.
)